یک تخیلِ سیاسی

 حاکمان خاورمیانه یا عرب اند یا سنی یا هم عرب اند و هم سنی مگر ایران و اسرائیل. فارغ از همه ی جار و جنجال ها، معادلاتِ خونین و پیچ در پیچِ منطقه به جایی کشیده است که پایداری این دو سازِ ناکوک، در هم گره خورده است. بقای این دو در دشمنی شان با یکدیگر است. جمهوری اسلامی ایران منهای اسرائیل خیلی چیزها کم دارد و اسرائیل نیز در این سال ها ایران را بارها بهانه کرده است. حالا کاری ندارم. چیزی که می خواهم بگویم چیزِ دیگرِ مهم تری است.

 لابد بر حسبِ چیزی که گفتم و بر خلاف انتظارتِ ایرانی ها، برای سطوحِ مختلفِ افکارِ عمومیِ جهان عرب از روشنفکران تا مردمِ کوچه و بازار در نهایت ایران با اسرائیل و آمریکا فرق چندانی ندارد. حاکمیت ایران نیز به پشتوانه ی افکارِ عمومیِ نژادپرست و اسیرِ پروپاگاندای ایرانی در این سال ها آنقدر در کشورهای مختلف گندکاری راه انداخته و جنایت کرده است که این بی اعتمادی و گاهی نفرت ریشه های عمیقِ ترسناکی پیدا کرده اند. البته افکارِ عمومیِ عرب نیز یکدست نیست و من هم اینجا چنین ادعایی نکردم اما به نظر نمی رسد بتوان گفت جوِ غالب غیر از این است. چنان که حتی آن گروه ها که مراوداتِ عمیق با ایران دارند از جمله حماس نیز سرِ بزنگاه یک قدم می کشند عقب و ترجیحشان مراوده با ایران نیست. حتی حافظ اسد نیز به بشار از نفوذ ایران در سوریه هشدار داده بود. سرمایه گذاری های ایران در راستای هلالِ شیعی نیز دلِ چندانی به دست نیاورده چنان که می بینید اکثریتِ اعتراضاتِ اخیرِ در عراق در شهرهای غالبا شیعه نشین اتفاق می افتد. بنابراین، فردای فروپاشیِ این نظم فروپاشیده و  سقوطِ این نظامِ مقدس  کسبِ اعتمادِ عرب ها و ایجادِ رابطه با این همسایگان از نانِ شب برای ایران واجب تر است. البته پیشاپیش وجودِ چنین مرواده ای در لایه های مختلفِ اجتماعی ضروری بوده است اما ... حالا می خواهم کمی تخیلِ سیاسی بورزم! این دره ی عمیق شکافِ فکری و سیاسی موجود چیزی را که نادیده گرفته است زیستِ روزمره و تجربه ی زیسته ی مردمانی مشترک است. به این آقایان که امیدی نیست و نبوده اما این امکانِ اساسیِ نادیده گرفته شده را باید در صفحاتِ خالیِ تاریخ کاوید و پیشِ رو قرار داد. امکانی که برآمدِ زیستِ مشترک به سالیانِ سال است.‌ حاکمانِ محلی منطقه ی جنوبِ فارس حدِ واسطِ مرکزیت کنونی ایران و کشورهای خلیج بوده اند.‌ این جماعتِ خودمونی (مردمِ اَچُمی زبان) امروزه جمعیتِ بومی و غیر بومیِ قابلِ توجهی از مردمِ بحرین، امارات، کویت، عمان، قطر و شرقِ سعودی اند. خودمونی های خلیج، هم خانواده ی خودمونی های جنوب فارس و بخش هایی از هرمزگان و بوشهر در ایران اند. آن ها به خاطرِ علقه هاشان به خاک آبااجدادی، یا امروزه در ایران به واسطه ی مراوداتِ تجاری و فرهنگی شان با آن سوی آب ها، ارتباطاتِ زبانی، مذهبی، فرهنگی، مادی و معنوی فراوانی در این سو و آن سو با یکدیگر دارند. خودمونی ها در طی سالیان مناصب مهمی در حاکمیت های منطقه داشته اند و دارند. آن ها در میانِ خود و  به واسطه ی زبانِ محلی مشترک و ... در ایران و کشورهای عربِ خلیج  از تمایزِ خود اغلب آگاه اند. بخشی از اعتبار و نفوذ آن ها در سیاست و اقتصاد کشورهای خلیجی وابسته به سابقه ی تاریخی و زیست مشترک آن ها با عرب هاست. در ایران البته به دلایلِ مختلف از جمله سرکوبِ شدید و عدمِ امکانِ هرگونه مشارکت یا فعالیت جدی و واقعی سیاسی عموما طرد شده اند. البته این طرد شدن هزار و یک دلیل و سابقه دارد و اندکی در یادداشتی به نام تاریخ محلی به آن پرداخته ام. اما خب این امکان بالقوه وجود دارد. امکانی برآمده از زیستِ تاریخیِ مردمانی با اشتراکاتِ فراوان. امکانی که اسیرِ دستِ فرقه گرایی ها، مرکزگرایی ها و استعمار گرایی ها باقی مانده است. در تاریخ نویسیِ ما نیز این زیستِ مشترک نادیده گرفته شده است. تاریخ ما تاریخ حاکمان و نخبگان است. تاریخِ طرد و حذف و سکوت و سرکوب است. احمدخان اقتداری نیز لابد چنین چیزهایی در سر داشت وقتی در واکنش به جایزه ی کتاب سال (کتابی که درباره ی تاریخ عمانات نوشته بود.) به وزیر گفته بود آقا این کتاب برا خواندنِ شماهاست. اما چنین مسائلی در ایران هرگز از بالا و به واسطه ی دولتی (هر دولتی از این قبیل) که خود یکی از عواملِ مشکل است حل نخواهد شد و نه طرفِ دولت، که باید طرفِ جامعه ایستاد.
 نباید این سیلِ خانمان برانداز را فقط ورانداز کرد. باید آغشته شد. در روزگاری زندگی نمی کنیم که جوابِ ابلهان خاموشی باشد. ابلهان چنان همگانی شده اند که اگر عافیت طلبانه گوشه بگیریم و خوش خیال باشیم روزی در آسمانی، زمینی، کویی، برزنی به ناگهان پودر خواهیم شد و خواهیم ریخت.